Ludzie Kremla nad Wisłą. Ideowcy czy zdrajcy?

Ludzie Kremla nad Wisłą. Ideowcy czy zdrajcy?, Nikołaj Iwanow

Zbiorowy portret Polaka komunisty – odpowiedź na jedno z najtrudniejszych i najbardziej niewygodnych pytań w polskiej historii.

Tysiące Polaków z niezwykłym fanatyzmem wzięło udział w rewolucji bolszewickiej, umacniało z uporem władzę imperium Stalina w Związku Sowieckim i władzę ludową w Polsce. Kim byli ci szeregowi komuniści i ich przywódcy? Co wciągnęło ich w wir budowy tej nowej formy totalitaryzmu? Czym różnili się od bolszewików sowieckich? Czy mieli swoje dylematy? I czy wszyscy słusznie zasłużyli na miano zdrajców i lokajów Moskwy?

Profesor Nikołaj Iwanow – wybitny znawca problematyki, odkrywca nieznanego w Polsce ludobójstwa Polaków w ZSRS, tak zwanej operacji polskiej przeprowadzonej przez NKWD w latach 1937–1938; w latach 1981–1989 jedyny obywatel sowiecki aktywnie działający w podziemnej Solidarności; były pracownik Radia Wolna Europa – zestawia ze sobą życiorysy, wybory i dramaty polskich komunistów. Pisze między innymi o takich postaciach jak: Feliks Dzierżyński –– ojciec czerwonego terroru, Julian Marchlewski –– symbol polskiej autonomii komunistycznej, Józef Unszlicht – bolszewicki bohater rosyjskiej wojny domowej, Stanisław Kosior –– kat Ukrainy, Konstanty Rokossowski –– pierwszy Polak Stalina. Nie pomija też skromnego dyktatora Bieruta i Władysława Gomułki.

Autor przedstawia przeróżne koleje życia i charaktery Polaków komunistów, czyny budzące u wielu dziś nienawiść (swego czasu uwielbienie), dokonane lub popełnione pod czerwoną gwiazdą. Co ich łączyło? Co przyciągnęło do komunistycznej ideologii? Jaką rolę spełnili Polacy podczas Rewolucji Październikowej i jak to możliwe, że wspólnie z Łotyszami byli i nadal są uznawani przez historyków za swoistą gwardię Lenina w pierwszych latach porewolucyjnych? Jaki utrwalił się obraz Polaka i polskości zarówno w oczach komunisty sowieckiego, jak i zwykłych Rosjan? Czy PRL naprawdę był najweselszym barakiem w obozie socjalistycznym?

Przede wszystkim jednak książka jest próbą odpowiedzi na zasadnicze pytanie: dlaczego reprezentanci narodu –– którego nigdy nie udało się sowietyzować i zdecydowanie odrzucał komunizm –– odegrali tak znaczącą rolę w stworzeniu i umocnieniu sowieckiego systemu totalitarnego?