„Nie trzeba się załamywać, jest się przecież mężczyzną”

„Nie trzeba się załamywać, jest się przecież mężczyzną”, Pawlińska Marta

Książka powstała na podstawie pracy magisterskiej o tym samym tytule, przygotowanej na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego w 2022 roku. Została napisana na podstawie relacji byłych polskich robotników przymusowych, którzy pierwszy raz tuż po wojnie – w 1946 roku, a następnie w latach 1964–1965 zdecydowali się spisać swoje przeżycia na potrzeby ogólnopolskich konkursów pamiętnikarskich. Wychodząc od koncepcji „męskości hegemonicznej” Raewyn W. Connell (Masculinities, 2005), a także inspirując się modelem przedstawionym przez Maddy Carey w książce Jewish Masculinity in the Holocaust Between Destruction and Construction (2019), autorka zaproponowała własne pojęcie „depozytów męskości” – umownych „skrytek”, w których kryły się atrybuty i tożsamości konstruujące męskość pamiętnikarzy. Te depozyty to: ciało, cechy osobowości, tożsamość narodowa oraz wyobrażenia o rolach społecznych przypisanych mężczyznom, takich jak obrońca/opiekun, żywiciel, kochanek czy buntownik/wojownik. Wnioski z dokonanej analizy wskazują, że dla wielu polskich mężczyzn doświadczenie pracy przymusowej miało charakter głęboko demaskulinizujący. Na robotach przymusowych nie byli oni bowiem w stanie realizować ról kulturowo przypisanych mężczyznom, a w zetknięciu z nazistowskim aparatem państwowym doświadczali bezsilności i cierpienia. W pamiętnikach konkursowych – zarówno tych z lat 40., jak i 60. – starali się więc, z pomocą różnych strategii narracyjnych, symbolicznie odzyskać utraconą w czasie wojny męskość.